W pracy lekarza internisty prośba o skierowanie na badania laboratoryjne jest codziennością. Pacjenci sugerując się informacjami ze stron internetowych często przychodzą z rozpiską wielu badań, uważając, że wykonanie ich jest konieczne.
Niektórzy takie badania chcą wykonywać co kilka miesięcy. Czy jest to zasadne?
Jakie badania laboratoryjne powinniśmy wykonywać i jak często?
W laboratorium możemy obecnie oznaczyć prawie wszystko. Możemy wykonać badania podstawowe, które najczęściej są również badaniami niezbyt drogimi. Możemy też wykonać badania specjalistyczne, kosztowne, niekiedy nawet bardzo.
Do badań podstawowych należy: morfologia krwi z rozmazem, CRP, glukoza, kreatynina, elektrolity, frakcje cholesterolu, próby wątrobowe (AST,ALT,GGTP), bilirubina, kwas moczowy, TSH, fT4, mocz ogólny, kał na krew utajoną w kale. Badania te powinniśmy wykonywać raz w roku w grupach ryzyka, u pacjentów obciążonych wywiadem rodzinnym, z chorobami przewlekłymi, otyłością. Są to wtedy badania profilaktyczne, czyli bez występowania objawów chorobowych.
W populacjach zdrowych, młodych zalecenia wykonywania tych badań są zdecydowanie rzadsze, nawet raz na 3 lata.
Jednym z badań, które powinniśmy również wykonać przynajmniej raz, ze względu na niedobory populacyjne, jest poziom witaminy D3, czyli badanie 25-OH D3. Więcej informacji na ten temat jest dostępnych w artykule: Rola witaminy D3
Jakie zatem badania nie są badaniami podstawowymi, tylko specjalistycznymi i powinny być zlecane przez lekarza w oparciu o zebrany wywiad i przeprowadzone badanie lekarskie?
Tak naprawdę wszystkie pozostałe.
Z moich obserwacji wynika, że najczęstszym badaniem specjalistycznym, które wykonujemy z reguły niepotrzebnie, bez wskazań medycznych, jest stężenie kortyzolu. Pacjenci bardzo lubią także oznaczać markery nowotworowe, uważając, że w ten sposób wcześnie wykryją chorobę nowotworową. Uzyskują wyniki prawidłowe i czujność onkologiczna zostaje uśpiona, bo wydaje im się, że nic więcej nie trzeba zrobić.
Pisząc to chcę zwrócić uwagę, że badania powinniśmy wykonywać w oparciu o konsultację lekarską. Nie sugerujmy się tym, co mówią nasi znajomi, piszą portale, tylko zapytajmy swojego lekarza, co w każdym indywidualnym przypadku byłoby wskazane. Oczywiście nie odradzam czytania artykułów medycznych. Czytajmy je, wyciągajmy wnioski, edukujmy się, ale ostatecznie przedyskutujmy problem medyczny z lekarzem.
Wiele razy miałam pacjentów, którzy wydawali setki złotych na liczne badania, niekiedy wykonywane kilkakrotnie, a tak naprawdę potrzeba była inna.
Podsumowując, badania profilaktyczne możemy wykonywać sami, ale jeżeli mamy problem medyczny zawsze przedyskutujmy go z lekarzem.
Nawiązując natomiast do postów na Facebooku i Instagramie: jakie badania zrobić na wiosnę, jeżeli czujemy się zmęczeni, osłabieni?
Myślę, że na pewno morfologię, poziom żelaza, glukozę, TSH, próby wątrobowe, kreatyninę, elektrolity i VitD3- jeżeli jej nie oznaczaliśmy.
Dr n.med. Katarzyna Jankiewicz-Ziobro
Poradnia Internistyczna
NZOZ Twoje Zdrowie
Sosnowiec Naftowa 11