Jak rozpoznać cukrzycę i stan przedcukrzycowy?
W związku z postępującym rozwojem chorób cywilizacyjnych, w tym przede wszystkim otyłości, rośnie również ryzyko rozwoju cukrzycy w naszej populacji.
Jakie badania zatem wykonywać, żeby wcześnie móc rozpoznać stan przedcukrzycowy, cukrzycę czy inne zaburzenia, które mogą powodować rozwój choroby?
U osób młodych, zdrowych zaleca się wykonywanie badań kontrolnych glikemii w krwi żylnej- czyli pobranie krwi w laboratorium rano na czczo raz na 3 lata.
U moich pacjentów, obserwuję, że badania te wykonywane są częściej, przynajmniej raz na 2 lata. Jednak do 45 roku, bez chorób towarzyszących, zaleca się wykonywanie oznaczenia glukozy na czczo raz na 3 lata.
- Jeżeli jednak mamy dodatkowe czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy, to badanie to należy wykonać 1x w roku.
Do czynników ryzyka należą:
- nadwaga lub otyłość (wskaźnik masy ciała ≥25 kg/m2 i/lub obwód w talii ≥80 cm [kobiety] lub ≥94 cm [mężczyźni])
- cukrzyca występująca w rodzinie (u krewnych 1. stopnia)
- mała aktywność fizyczna
- pochodzenie z grupy środowiskowej lub etnicznej szczególnie narażonej na cukrzycę
- występowanie stanu przedcukrzycowego
- przebycie cukrzycy ciążowej
- urodzenie dziecka o masie ciała >4 kg
- nadciśnienie tętnicze (≥140/90 mm Hg lub przyjmowanie leków hipotensyjnych)
- dyslipidemia (stężenie cholesterolu frakcji lipoprotein dużej gęstości <40 mg/dl [<1,0 mmol/l] i/lub triglicerydów >150 mg/dl [>1,7 mmol/l] lub leczenie hipolipemizujące)
- zespół policystycznych jajników
- choroba układu sercowo-naczyniowego.
- Jeżeli mamy któreś z powyższych zaburzeń, to wykonujemy oznaczenie glukozy na czczo w laboratorium 1x w roku.
- Co zrobić, jeżeli wynik będzie powyżej 100?
W takim przypadku zaleca się wykonanie krzywej cukrowej, czyli oznaczenie stężenia glukozy na czczo i 2 godziny po wypiciu 75g glukozy.
Z wynikami udajemy się do lekarza, który ocenia czy mamy tylko nieprawidłową glikemię na czczo, czy może już nietolerancję glukozy, czy cukrzycę.
Jakie wyniki krzywej cukrowej, czyli testu obciążenia (75 OGTT), o tym przemawiają?
-
Glikemia na czczo - oznaczona w próbce krwi pobranej 8-14 godz. od ostatniego posiłku
70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l) ? prawidłowa glikemia na czczo
100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) ? nieprawidłowa glikemia na czczo
>126 mg/dl cukrzyca , jednak sam wynik na czczo >126 musi być stwierdzony dwukrotnie, żeby rozpoznać cukrzycę. -
Glikemia w 120. min doustnego testu tolerancji glukozy wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
<140 mg/dl (7,8 mmol/l) ? prawidłowa tolerancja glukozy
140-199 mg/dl (7,8-11,0 mmol/l) ? nieprawidłowa tolerancja glukozy
?200 mg/dl (11,1 mmol/l) ? cukrzyca
Jak prawidłowo przygotować się do wykonania OGTT?
-
Przed badaniem ostatni posiłek powinien być zjedzony 8-14 h wcześniej.
-
Powinniśmy być wypoczęci, wyspani. Nie należy wykonywać badania po pracy w godzinach nocnych.
-
Przez 3 dni przed badaniem powinniśmy prawidłowo się odżywiać. Nie spożywać posiłków bogatych w cukry proste.
-
Warto również poinformować lekarza, że przyjmujemy leki, które mogą mieć wpływ na wyniki badania: GKS- glikokortykosteroidy, diretyki tiazydowe- czyli np. hydrochlorotiazyd stosowany w leczeniu nadciśnienia tętniczego, a także niektóre ?-blokery.
W tym miejscu warto również zwrócić uwagę na zaburzenie metaboliczne, w wyniku którego w 80 % rozwija się cukrzyca t 2, czyli insulinooporność. Więcej na ten temat wiadomości przedstawię w kolejnym artykule.
Dr n.med. Katarzyna Jankiewicz-Ziobro
Specjalista chorób wewnętrznych
Poradnia Zaburzeń Metabolicznych i Leczenia Otyłości
NZOZ Twoje Zdrowie
Sosnowiec Naftowa 11
Na podstawie:
- Cukrzyca, Jacek Sieradzki, Ewa Płaczkiewicz-Jankowska, mp.pl
- Czupryniak L.: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dotyczące postępowania w cukrzycy w 2022 roku - praktyka goni naukę.
Med. Prakt., 2022; 4: 46-56 - Diabetologia - postępy 2021/2022. Med. Prakt., 2022; 9: 69-83